Jarenlang hebben wetenschappers zich afgevraagd waarom alleen de mannetjes van de zeldzame familie van de spitssnuitdolfijnen “slagtanden” hebben, aangezien ze inktvis-eters zijn en bij veel van de soorten lijken de gemodificeerde tanden zelfs in de weg te zitten bij het eten.
Een nieuw gepubliceerde studie helpt de evolutionaire afstamming van deze “slagtanden” in spitssnuitdolfijnen te verklaren. Hoewel de tanden gebruikt worden voor competitie tussen de mannetjes, lijken ze ook de aandacht van de vrouwtjes te trekken. Ook voorkomt het fouten bij het uitzoeken van een partner.
De studie, door onderzoekers in Oregon, Nieuw Zeeland en Australie, wordt deze maand in Systematic Biology gepubliceerd. Het beschrijft een van de eerste voorbeelden van sexuele selectie in de radiatie van een groep zoogdieren die niet tot de hoefdieren behoort.
“Spitssnuitdolfijnen zijn een van de minst bekende, slechtsts begrepen en meest bizarre walvissen in de oceaan,” zegt Scott Baker, directeur van het Marine Mammal Institute van de Oregon State universiteit en co-autheur van het artikel. “Omdat ze diep in de zee leven, worden ze zelden levend gezien en ze zijn alleen beschreven van exemplaren die gestrand zijn. Ze zijn de enige walvissen met slagtanden en wetenschappers hebben zich lang afgevraagd waarom, aagezien ze primair inktvissen eten en de vrouwtjes vrijwel tandeloos zijn. Het blijkt dat de tanden voornamelijk versieringen zijn die een belangrijke rol gingen spelen in de afsplitsing van soorten,” aldus Baker. “De tanden helpen de vrouwtjes de mannetjes binnen hun soort te onderscheiden. Zonder de tanden kan dit moeilijk zijn, omdat de mannetjes en vrouwtjes vrij veel op elkaar lijken wat vorm en kleur betreft.”
Veel diersoorten ontwikkelen kenmerken die de mannetjes in staat stellen fysiek met elkaar de wedijveren, zoals geweien in herten. Sommige hebben ook andere doeleinden, zoals de slagtanden van walrussen die zowel voor gevechten als voor het vergaren van voedsel gebruikt kunnen worden. En sommige soorten hebben kenmerken die potentiele partners aan kunnen trekken, zoals het kleurenpatroon van een pauw of het gezang van vogels.
De spitssnuitdolfijn is opmerkelijk, omdat de slagtanden geen andere functie lijken te hebben dan het uit elkaar houden van gelijk ogende soorten spittsnuitdolfijnen.
“In nauw verwante soorten zien we vaak een kenmerk dat verschilt, wat belangrijk is om geen fouten te maken bij de keuze voor een potentiele partner,” zegt Baker. “Kruisingen tussen verschillende soorten kan resulteren in bastaard nakomelingen met verminderde levensvatbaarheid or vruchtbaarheid, zoals de steriele muilezel. In de natuur gaan we ervan uit dat er zich mechanismes ontwikkeld hebben die zorgen voor soortsherkenning. Maar fouten kunnen gebeuren,” voegt Baker eraan toe. “Blauwe vinvissen en gewone vinvissen paren in het wild en er is een toenemend aantal kruisingen tussen zwarte zwaardwalvissen en tuimelaars.”
Baker zegt dat speciatie in veel terrestrische soorten gebeurd door geografische isolatie, zoals afscheiding door riviersystemen of eilanden. In de oceaan zijn deze barrieres echter grotendeels afwezig. Verschillende soorten spittsnuitdolfijnen bevolken dezelfde trofische niveaus en kunnen ontzettend op elkaar lijken – zelfs zo veel dat onderzoekers ze alleen door middel van DNA analyse van elkaar kunnen onderscheiden.
“Interessant genoeg,” zegt hij, “zijn het de soorten die in de zelfde oceanische regio’s leven – zelfs ‘zuster’ soorten – die het meeste verschillen in tandvorm. Degene die genetisch nauw verwant zijn maar in verschillende oceanen leven lijken het meest op elkaar.”
Bron: Sciencedaily