“De Groote Wielen: er was eens… Wie woonden er in De Groote Wielen in de ijstijd?”
Op 6 mei is het eerste exemplaar van een bijzonder boek uitgereikt aan Professor Jelle W.F. Reumer, hoogleraar vertebratenpaleontologie aan de Universiteit van Utrecht en directeur van het Rotterdamse Natuurhistorisch Museum.
In “De Groote Wielen: er was eens…” beschrijven Anton Verhagen en Dick Mol op een toegankelijke manier welke dieren er tot 10.000 jaar geleden rondliepen in de omgeving van ’s-Hertogenbosch.
‘De Groote Wielen’
In de afgelopen jaren is er vlak bij ’s-Hertogenbosch een diepe zandwinput gegraven. Het zand is naar de nieuwe woonwijk ‘De Groote Wielen’ gegaan. En zoals wel vaker gebeurt bij grote zandwinningen, zijn er ook grote hoeveelheden fossielen uit het Pleistoceen (11.000 tot 2.000.000 jaar geleden) omhoog gekomen.
Toch is deze zandwinning duidelijk anders dan andere. ‘De wetenschap’ is hier met groot enthousiasme op gedoken. Wat de vondsten van De Groote Wielen bijzonder maakt, is de speciale manier van winning. Omdat de baggeraars hun zand volgens de vergunning ‘laagje voor laagje’ moesten winnen, zijn veel fossielen in hun originele samenhang naar boven gekomen. Daardoor heeft dit project niet alleen de interesse gewekt van het gebruikelijke legertje verzamelaars, maar ook van diverse wetenschappelijke instellingen. Professor Hans van der Plicht van de Rijksuniversiteit Groningen heeft verschillende C14 dateringen uitgevoerd, dr. Bas van Geel van de Universiteit van Amsterdam analyseerde onder andere het stuifmeel dat met brokken veen omhoog kwam, dr. John de Vos en dr. Hanneke Meijer van het Nationaal Natuurhistorisch Museum, Naturalis, in Leiden determineerden verschillende bijzondere vondsten, net als – niet in de laatste plaats – Anton Verhagen van het Museum Hertogsgemaal in Gewande en Dick Mol van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam, de auteurs van dit boek over De Groote Wielen.
Nieuwe bewoners
Het boek over de sporen van de ijstijd uit de zandwinput is speciaal – maar niet alleen – gemaakt voor de nieuwe bewoners van De Groote Wielen, de nieuwe woonwijk ten noorden van Rosmalen en op steenworpafstand van ’s-Hertogenbosch. Er staan in De Groote Wielen op dit moment al zo’n 1.500 van de geplande 4.000 woningen. De zandwinput van 40 hectare groot, waar alle fossielen uit zijn gekomen, is een centraal punt in de wijk. Net als het stelsel van sloten en kanaaltjes dat de wijk ‘blauw’ kleurt, wordt het water van de zandwinput De Groote Wielen ecologisch beheerd. Een ingenieus netwerk van vangt het regenwater in de wijk op, zuivert het en brengt het weer in omloop.
‘Van de achterflap’
Wie woonden er in De Groote Wielen in de ijstijd? Daar kun je achter komen door op een meter of tien onder deze nieuwe woonwijk te kijken. Een grote zandzuiger heeft dat tijdens de bouw gedaan. Naast miljoenen kubieke meters zand, haalde hij ook honderden botten omhoog, van onder andere mammoeten, neushoorns, leeuwen en hyena’s. De zandzuiger is behoedzaam te werk gegaan. Dieren die in eenzelfde tijd hebben geleefd, zijn ook min of meer tegelijk aan de oppervlakte gekomen.
Dankzij die unieke, voorzichtige manier van zandzuigen, konden de auteurs Anton Verhagen en Dick Mol een reconstructie maken van De Groote Wielen, zoals het er hier tienduizenden jaren terug uitzag. En wat blijkt: onder de nieuwbouw ligt natuur van de spectaculairste soort!
Over de auteurs
Anton Verhagen
Anton Verhagen (Eindhoven, 1944) is sinds zijn zesde Bosschenaar. Hij is een gepassioneerd verzamelaar van paleontologische en archeologische objecten uit het stroomgebied van de Maas. Jaren heeft hij baggermolens en zanddepots bezocht. Hij bouwde contacten op met machinisten en werklieden. Hij verzamelde een omvangrijke, goed gedocumenteerde collectie die ook door professionele wetenschappers goed wordt gebruikt. Met Dick Mol maakte hij vele reizen in binnen- en buitenland met als hoogtepunt de ‘bone-rush’ expeditie naar de Yukon in Canada. Zijn vondsten zijn ondergebracht in het, mede door hem opgerichte Archeologisch-Paleontologisch Museum Hertogsgemaal in Gewande.
Dick Mol
Dick Mol (Winterswijk, 1955) heeft bijna zijn hele leven in dienst gesteld van de paleontologie. Hij verwierf een wereldnaam met zijn expedities
naar Siberië, waar hij bevroren mammoeten uit het ijs hakte. Dichter bij huis werkt hij al meer dan een kwart eeuw samen met de
visserij. Hij geldt als expert op het gebied van het leven uit het Pleistoceen dat tot op de dag van vandaag op de bodem van de Noordzee
wordt teruggevonden. Hij heeft veel origineel onderzoek uitgevoerd aan pleistocene zoogdieren en publiceerde daarover in binnen- en
buitenland, zowel in populaire als wetenschappelijke bladen.
De Groote Wielen: er was eens… Wie woonden er in De Groote Wielen in de ijstijd?
Een uitgave van Uitgeverij DrukWare, Norg
Formaat A4, hard gebonden en geheel in kleur gedrukt
ISBN 978-90-78707-06-6