De Leidse Winterlezingen is een serie van boeiende lezingen over aarde, klimaat en mens. De lezingen zijn bedoeld voor iedereen met belangstelling voor onze planeet. De sprekers zijn bekende wetenschappers die weten hoe je de nieuwsgierigheid van een breed publiek moet prikkelen. Ze vertellen over hun eigen fascinerende onderzoeksresultaten en soms barre expedities. De lezingen wordt opgeluisterd met beeld en geluid en vindt plaats in de Cinema van Naturalis.
8 November 2009
Gashydraten: Energiebron van de toekomst of broeikasnachtmerrie?
-door: Marc de Batist
13 December 2009
De Noordzee: een Schatkamer!
-door: Dick Mol
Iedereen kent het beeld van de machtige wolharige mammoet. Minder bekend is dat deze mammoet ook onze contreien bewoonde, en dat onze voorouders hier jacht op hem maakten. Ze bewoonden de laagvlakte tussen de Britse Eilanden en Nederland. Resten daarvan worden met grote regelmaat gevonden. Ook wolharige neushoorns en sabeltandkatten kwamen veel voor, totdat circa 8.000 jaar geleden de Noordzee zijn huidige zeespiegelstand bereikte.
Dick Mol, bijgenaamd Mister Mammoth, zal een voordracht verzorgen over dit fascinerende onderwerp. Dick Mol is een internationaal befaamde expert en heeft meegwerkt aan verscheidene documentaires van Discovery Channel. Hij zal vele gebruiksvoorwerpen uit de steentijd tonen — waaronder prachtige vuistbijlen. Ze zijn afkomstig zijn van verschillende plaatsen van de Noordzee. Enkele van deze plaatsen zijn aan te merken als een woonplaats van Neanderthalers. Dick Mol zal ook ingaan op de recente vondst van een stuk schedeldak van Krijn de Neanderthaler, die afgelopen zomer het nieuws gehaald heeft.
10 Januari 2010
De dag dat de Aarde de Maan baarde
-door: Wim van Westrenen
Na de roemruchte Apollomissies was over de Maan alles wel zo’n beetje bekend. Dacht men. Nu, veertig jaar na de eerste Maanlanding, blijkt dat niets minder waar is. Europa, de Verenigde Staten, Japan, China, en India hebben recent allemaal ruimtemissies naar de Maan gestuurd, en verrassende wetenschappelijke ontdekkingen volgen elkaar in hoog tempo op.
Volgens de gangbare theorie is de Maan ontstaan uit de brokstukken van een van de meest dramatische gebeurtenissen in de geschiedenis van onze planeet: een gigantische botsing tussen de jonge Aarde en een planeet zo groot als Mars. Van Westrenen toont in zijn lezing aan dat dat zeer onwaarschijnlijk is. Een spectaculair alternatief model, ontwikkeld door dr. Van Westrenen en zijn collega Prof. Rob de Meijer, is aannemelijker. De Maan is volgens dat model rechtstreeks uit de Aarde gevormd door toedoen van een op hol geslagen natuurlijke kernreactor diep in de aardmantel. Het werk van dr. Van Westrenen heeft geleid tot een groot aantal internationale publicaties en staat sterk in de belangstelling. Hij zal tijdens de lezing uiteenzetten waarom zijn model zo krachtig is. Ook bespreekt hij nieuwe ontwikkelingen op het gebied van Maanonderzoek in Nederland en daarbuiten.
14 Februari 2010
Waarom is de natuur links?
-door: Wim Noorduin
Kristallen hebben fascinerende geometrische vormen. Geen wonder dat mensen van oudsher mysterieuze krachten aan kristallen toedichten. Het kristal stelt de wetenschap nog regelmatig voor verrassingen. De onderzoeksgroep van Prof. Vlieg in Nijmegen is er, eigenlijk per ongeluk, in geslaagd bizar gevormde keukenzoutkristallen te creëren. Foto’s van deze spectaculaire kristallen zijn over de hele wereld gepubliceerd, tot in de dagbladen aan toe.
Een fascinerende eigenschap van kristallen is hun spiegelsymmetrie, of liever het ontbreken van die symmetrie. Zo vinden we bijvoorbeeld linkse en rechtse kwartskristallen. Dit is vreemd, want de bouwstenen van een kwartskristal zijn wel spiegelsymmetrisch. In levende organismen ontbreekt de spiegelsymmetrie ook. Aminozuren zijn links, suikers rechts. Deze kennis is essentieel. Het verkeerde spiegelbeeld van een medicijn kan een averechtse werking hebben. Dr. Noorduin heeft, met de onderzoeksgroep van Vlieg, heeft een verbluffend eenvoudige manier gevonden om linkse en rechtse moleculen te sorteren. Kristalgroei staat in deze methode centraal. De methode heeft groot practisch nut. Maar hij biedt ook een verklaring voor het ontbreken van spiegelsymmetrie in de levende natuur…
Meer informatie over de lezingen is te vinden op de website van de Winterlezingen