In het wetenschappelijke tijdschrift Zootaxa van 23 december is een belangrijke nieuwe classificatie van het dierenrijk (recent en fossiel) gepubliceerd. Er worden 1.552.319 soorten dieren beschreven, waarvan 66% insecten, daarmee de meest succesvolle groep. Voor het eerst zijn ook fossielen van uitgestorven dieren in deze classificatie meegenomen. Een hele klus omdat paleontologen en biologen blijkbaar niet dezelfde classificaties gebruiken. In sommige gevallen heeft recent DNA onderzoek geleid tot een verrassende nieuwe indeling van de stamboom van het leven, zoals voor de vlinders.
Uit DNA onderzoek aan vlinders is gebleken dat dagvlinders eerder in de stamboom geplaatst moeten worden. Dagvlinders zijn dus vroeger ontstaan dan eerst gedacht. “Eerder dan alle grote nachtvlinders met gehoororganen”, aldus co-auteur en vlinderexpert Erik van Nieukerken van NCB Naturalis. “Dagvlinders blijken meer verwant te zijn aan de kleine vlinders, die zowel overdag als ’s nachts vliegen.” Overdag vliegende vlinders beschermen zich tegen bedreigingen door gif te ontwikkelen, afschrikwekkende kleuren te tonen of door ogen na te doen op hun vleugels (mimicry). Deze aanpassingen zijn, zo blijkt nu, eerder geëvolueerd dan de gehoororganen van grote nachtvlinders waarmee ze roofdieren zoals vleermuizen kunnen horen aankomen.
“Het ontdekken en beschrijven van het aantal soorten dat op aarde leeft, blijft een fundamentele taak van de biologie”, aldus eindredacteur Zhi-Qiang Zhang. “Met zoveel belangrijke kwesties die op ons afkomen – invasieve soorten, klimaatverandering, habitatvernietiging en verlies van biodiversiteit – is de noodzaak voor geautoriseerde taxonomische informatie groter dan ooit.”
De publicatie is belangrijk voor ieder die zich met collecties of onderzoek van dieren bezighoudt; nadrukkelijk niet alleen voor specialisten maar voor iedereen die gebruik maakt van gegevens over biodiversiteit.
Onderzoekers van NCB Naturalis hebben actief aan twee hoofdstukken bijgedragen: Rob van Soest is een van de auteurs van het hoofdstuk over sponzen, Erik van Nieukerken heeft met een groep van 50 vlinderkenners de vlinders voor zijn rekening genomen. Zhang heeft zich bovendien voor de aantallen soorten van sommige hoofdgroepen gebaseerd op het boek De Nederlandse Biodiversiteit (Noordijk et al. 2010), een uitgave van NCB Naturalis en Stichting EIS-Nederland.
Wie de nieuwe classificatie in detail wil bekijken kan terecht op de website van Zootaxa.