Nieuw genetische bewijs onthult dat de menselijke bevolking in Afrika in omvang begon te groeien tijdens de Late Steentijd, ongeveer 40.000 jaar geleden. Een onderzoeksteam onder leiding van Michael Hammer F. (Universiteit van Arizona) heeft aangetoond dat de menselijke populatie ten zuiden van de Sahara toenam in omvang, ruim voor de ontwikkeling van landbouw. Dit onderzoek ondersteunt de hypothese dat de groei van populaties een belangrijke rol speelde in de evolutie van de menselijke culturen in het Laat Pleistoceen.
Reconstructies van de timing en de omvang van veranderingen in de menselijke populatie grootte zijn van belang voor het begrijpen van de evolutie van onze soort. Er is een langdurige discussie gaande over de vraag of de mens begon toe te nemen in aantal als gevolg van innovatieve technologieën en/of gedragingen door jager-verzamelaars in het Laat Pleistocene, of dat de komst van de landbouw in het Neolithicum hiervoor verantwoordelijk was. Hammer’s onderzoek integreert empirisch genetica met ontdekkingen in de paleontologie en archeologie om zo tot een antwoord te komen op interdisciplinaire vragen over welke innovaties hebben geleid tot het evolutionaire succes van de mensheid.
Hammer’s team onderzocht het genetische materiaal van ruim 184 personen uit zeven menselijke populaties en gebruikten een computerprogramma voor de simulatie van de evolutie van genetische afstammingslijnen in de loop van de tijd. De onderzoekers vonden dat zowel jager-verzamelaars en voedselproducerende populaties het best beschreven werden door modellen met een factor 10 bevolkingsgroei en een oorsprong ver voor de landbouw. Het team van Hammer was voor de eerste keer ooit in staat om te onderzoeken wat de timing was van de menselijke populatie expansie door de toepassing van geavanceerde statistische technieken op een dataset van opnieuw bemonsterde hedendaagse sub-Sahara-Afrikaanse bevolkingsgroepen.
De fraai uitgevoerde experimentele opzet en het gebruik van supercomputers stelde hen in staat te bepalen dat deze uitbreiding in populatiegrootte waarschijnlijk begon aan het begin van de Late Steentijd, een periode in de prehistorie gekenmerkt door een toename van de archeologische sites, meer lithische technologieën en verbeterde lange-afstand uitwisseling tussen populaties. De volgende stap in het project is het verzamelen van meer gegevens van andere bevolkingsgroepen en het bemonsteren van meer delen van het genoom.
Bron: Cox MP, Morales DA, Woerner AE, Sozanski J, Wall JD, et al. Autosomal Resequence Data Reveal Late Stone Age Signals of Population Expansion in Sub-Saharan African Foraging and Farming Populations. PLoS ONE, 4(7): e6366 DOI: 10.1371/journal.pone.0006366